Energetika

1990-cı illərin əvvəllərində Ermənistan tərəfindən Naxçıvan Muxtar Respublikasına gələn təbii qaz və elektrik enerjisi xətlərinin kəsilməsi enerji təchizatında çox ciddi problemlər yaratmışdı. Lakin o vaxtlar muxtar respublikada Ali Məclisin Sədri olan ümummilli lider Heydər Əliyevin gərgin əməyi, qonşu Türkiyə Respublikası və İran İslam Respublikası ilə aparılan danışıqlar nəticəsində muxtar respublikaya elektrik enerjisinin idxal olunması üçün müvafiq tədbirlər həyata keçirilmiş və problem qismən aradan qaldırılmışdır.
2004-cü ildə Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən 2005-ci ilin sonlarından etibarən İran ərazisindən mübadilə olunmaqla muxtar respublikaya təbii qazın verilməsi təmin olunmuşdur. Hazırda Naxçıvanın bütün ərazisi qazlaşdırılmışdır.

Muxtar respublikada alternativ enerji istehsalı sahələrinin yaradılması istiqamətində Şərur rayonunda 3 meqavat gücündə Günəş Elektrik Stansiyasının tikintisi başa çatdırılmış, Ordubad rayonunda Ordubad və Tivi Su Elektrik stansiyalarının tikintisi davam etdirilir.

Bundan əlavə, Şərur rayonunda 3 meqavat gücündə Günəş Elektrik Stansiyasının, Culfa rayonunda 0,3 meqavat gücündə Külək Elektrik Stansiyasının tikintisi davam etdirilir.

Enerji sistemini daha da müasirləşdirmək məqsədilə Ordubad rayonunun Xanağa kəndində 35/10 kilovoltluq elektrik yarımstansiyasının tikintisi başa çatdırılmış, Culfa rayonunda 132/110/35/10 kilovoltluq elektrik yarımstansiyasının tikintisi davam etdirilir.

Muxtar respublikada 37,5 kilometr uzunluğunda 10 və 0,4 kilovoltluq yeni elektrik xətləri çəkilmiş, 18 müxtəlif gərginlikli transformator yarımstansiyası quraşdırılmışdır.

 1 oktyabr 2022-ci il tarixə muxtar respublikada 88 min 915 əhali abonenti təbii qazla təmin olunmuşdur.

Naxçıvan şəhərində smartkarttipli elektrik və qaz, Şərur, Babək və Culfa şəhərlərində isə smartkarttipli elektrik sayğaclarının quraşdırılması davam etdirilir.

2023-cü ilin ilk 4 ayı ərzində elektrik stansiyalarında, yüksək gərginlikli elektrik verilişi xətlərində, müxtəlif gərginlikli transformator yarımstansiyalarında qrafikə uyğun olaraq əsaslı və cari təmir işləri aparılıb, istehlakçıların elektrik enerjisi ilə təchizatının yaxşılaşdırılması, yaşayış sahələrinin, məktəblərin, sosial obyektlərin, hərbi hissələrin, nasos yarımstansiyaları və artezian quyularının elektrik təchizatı üçün yeni transformator yarımstansiyalarının qurulması, müxtəlif gərginlikli elektrik verilişi xətlərinin çəkilməsi, Naxçıvan şəhərində və rayon mərkəzlərində mövcud hava elektrik verilişi xətlərinin kabel xətləri ilə əvəz edilməsi sahəsində tədbirlərin həyata keçirilməsi işləri davam etdirilib.

Gələcəkdə alternativ enerji mənbələri hesabına muxtar respublikanın öz tələbatını tam ödəməsini həyata keçirmək üçün əsas prioritetlər günəş və külək elektrik stansiyalarının qurulmasıdır. Ümumilikdə, günəş elektrik stansiyalarının layihə gücü 39, su elektrik stansiyalarının layihə gücü isə 68,4 meqavatdır.

3 iyun 2023-cü il tarixində "Bakı Enerji Həftəsi" çərçivəsində Naxçıvan Muxtar Respublikasında "Naxçıvan və Şərqi Zəngəzurun yaşıl enerji potensialı" mövzusunda keçirilən xüsusi sessiyada Energetika Nazirliyi "Nobel Energy Management" şirkəti ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasında 400 MVt gücündə günəş elektrik stansiyasının tikintisi və istehsal ediləcək elektrik enerjisinin Türkiyə Respublikasına ixracı üzrə əməkdaşlığa dair, "TotalEnergies" şirkəti ilə 250 MVt gücündə quruda külək, Naxçıvan Muxtar Respublikasında 250 MVt gücündə günəş elektrik stansiyaları, habelə enerji saxlanc sistemləri layihələrinin qiymətləndirilməsi və həyata keçirilməsi fəaliyyəti üzrə əməkdaşlığa dair anlaşma memorandumları imzalanıb. "Total Energies" və "Nobel Energy Management" şirkətləri ilə ümumi gücü 900 MVt olan günəş və külək enerjisi layihələri üzrə əməkdaşlıq sənədləri də imzalanıb. Bu güclərin 650 MVt-ı məhz Naxçıvanda yaradılacaq ki, bu da həm Naxçıvanı, həm də Şərqi Zəngəzuru "yaşıl enerji"nin istehsal və istehlakı ilə bərabər, ixracının da mənbəyinə çevirir.