İnformasiya və telekommunikasiya texnologiyaları
Naxçıvan Muxtar Respublikasında informasiya və telekommunikasiya infrastrukturunun inkişafı məqsədilə informasiya və telekommunikasiya şəbəkələrinin texniki imkanlarının müntəzəm əsasda artırılması, rabitə sisteminin informasiya xidməti istehsalında geniş istifadəsinin təmin olunması, informasiyanın ötürülməsi surətinin artırılması, informasiya və telekommunikasiya xidmətlərinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi istiqamətində mütəmadi iş aparılmaqdadır.
2006-cı ildə Trans-Asiya-Avropa fiber-optik kabel magistralı üzərindən Naxçıvan-Bakı arası 155 meqabit saniyəlik rabitə kanalının istifadəyə verilməsi böyük tutumlu danışıq, video informasiya, sürətli internet və s. məlumat mübadiləsini həyata keçirməyə imkan vermiş, Naxçıvan Dövlət Universitetində muxtar respublika tarixində ilk dəfə olaraq 7 xarici və ölkədaxili universitetlər arasında videokonfrans əlaqəsi yaradılmışdır.
2007-ci ildə muxtar respublikada "Naxtel" simsiz rabitə şəbəkəsi istifadəyə verilmiş, bu şəbəkənin əhatə dairəsində simsiz internet xidməti təşkil olunmuşdur.
Görülən işlərin davamı olaraq Naxçıvan-Türkiyə yeraltı fiber-optik kabel xəttinin çəkilişinin başa çatdırılması böyük tutumlu və keyfiyyətli rabitə əlaqəsinin həyata keçirilməsinə öz töhfəsini vermişdir.
2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında muxtar respublikada informasiya və rabitə sahəsinin inkişafı diqqətdə saxlanılmış, 5 avtomat telefon stansiyası quraşdırılmışdır.
2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında muxtar respublikada informasiya və rabitə xidmətlərinin dəyəri 2021-ci ilin müvafiq dövründəki göstəricini 2,9 faiz üstələyərək 46 milyon 967 min 800 manat olmuşdur.
2022-ci il ərzində mobil rabitə xidmətinin dəyəri 30266,6 min manat təşkil etmiş və bir il öncəyə nisbətdə 1,7 faiz artmışdır.
2022-ci ilin 9 ayı ərzində Şərur rayonunun Çərçiboğan kəndində yeni Rabitə Evi istifadəyə verilib, 672 nömrə tutumlu yeni Avtomat Telefon Stansiyası quraşdırılıb. Əhalinin müasir rabitə xidmətlərinə olan tələbatı nəzərə alınaraq Naxçıvan şəhərinin Babək məhəlləsində, Əliabad qəsəbəsində, Qaraçuq kəndində, Şahbuz rayonunun Bakı küçəsində, Babək rayonunun Nehrəm qəsəbəsində və Şıxmahmud kəndində, ümumilikdə, 2368 nömrə yerlik 6 yeni HUAWEİ NGN tipli avtomat telefon stansiyası quraşdırılıb, 1474 abonent yeni stasionar telefon xətti ilə, 4300-ə yaxın abonent isə genişzolaqlı internetlə təmin olunub.
Həyata keçirilən tədbirlər və artan tələbat fonunda Naxçıvan şəhərində, Culfa, Şərur, Babək, Ordubad, Şahbuz və Sədərək rayonlarının bir sıra kəndlərində fəaliyyət göstərən yeni nəsil avtomat telefon stansiyalarının internet tutumları artırılıb. Bu, 2800-ə yaxın abonentin internetə olan tələbatının ödənilməsinə imkan yaradıb.
Rabitə infrastrukturunun yenidən qurulması, xidmətlərin keyfiyyətinin daha da yüksəldilməsi məqsədilə şəhər, rayon və kəndlərdə ardıcıl işlər görülüb. Ordubad rayonunun Pəzməri kəndində rabitə xətt təsərrüfatının və 96 nömrə tutumlu yeni nəsil Avtomat Telefon Stansiyasının quraşdırılması, eləcə də rayonun Unus və Kələki, Şərur rayonunun Həmzəli, Vərməziyar və Axura kəndlərində rabitə xətt təsərrüfatının yenilənməsi istiqamətində müvafiq işlər davam etdirilir.
Hazırda muxtar respublikada Prezident İlham Əliyevin təsdiq etdiyi 2023–2027-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı sahələr üzrə uğurla gerçəkləşdirilir. Həmin layihələrdən biri Data mərkəzinin yaradılmasıdır və artıq layihələndirmə işləri görülür. Muxtar respublikanı tam əhatə edən – Türkiyə Respublikasının sərhədindən Zəngəzur dəhlizinə qədər ərazidən keçən fiber-optik magistral xətləri çəkilir. Bu magistral xətlər mövcud infrastrukturun saxlanılması ilə yanaşı, yeni alternativ şəbəkənin də yaradılması deməkdir. Bu da tutumların daşınmasından başqa, muxtar respublika ərazisində istifadəçilərin yüksəksürətli internet ilə təmin olunması və altrenativ infrastrukturun yaradılmasında çox effektli olacaq.
Dövlət proqramı çərçivəsində başqa bir layihə isə IP telefoniya şəbəkəsinin qurulmasıdır. Burada həm təhlükəsizliyin yüksədilməsi, həm də infrastrukturun gücləndirilməsi istiqamətində işlər aparılır. Digər bir layihə isə bu infrastrukturun daha çox genişləndirilməsi və bütün ərazilərə tətbiq olunmasıdır. Yüksəksürətli internet istiqamətində atılacaq addım isə 120 mindən çox abunəçi üçün nəzərdə tutulmuş Gigabit tutumlu Passiv Optik Şəbəkə texnologiyasının tətbiqi layihəsidir.
Bu layihədə ən son yeni texnologiyaların tətbiqi həyata keçiriləcək və sürətin 1 obit/saniyə sürətlə abunəçilərə çatdırılması təmin ediləcəkdir. Deməli sürətin kifayət qədər artırılması qiymətin yaxşı istiqamətdə endirilməsinə və keyfiyyətin yüksəldilməsinə böyük təsir göstərəcək.